از دیگر زمینه‌های مثبت همکاری بین دو کشور می‌توان به منافع مشترک برای شرکت در سیستم امنیت دسته‌جمعی در حوز? خلیج فارس، همکاری‌های سیاسی-اقتصادی در چارچوب اپک، بهره‌برداری از میادین نفتی مشترک، همکاری در حوزه‌های بندری و رودخانه‌ای از جمله اروندرود و به طور کلی برخورد با مسائل جهان اسلام از جمله مسأله فلسطین و غزه و…۴۴۸ بر شمرد.
تعاملات نظامی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران
برای نخستین بار پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران سردار “احمد وحیدی” وزیر دفاع جمهوری اسلامی طی روزهای سوم تا پنجم اکتبر (????) راهی بغداد پایتخت عراق شد۴۴۹؛ کشوری که در طول حیات جمهوری اسلامی چه در دوران زمامداری صدام حسین و چه در سال های ابتدایی سقوط وی و جایگزینی آمریکایی ها، یک منبع و منشا تهدید برای ایران به شمار می رفته است. اما به فاصله کمتر از ده روز از این سفر نیز دریادار “علی فدوی” ،فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به دعوت همتای عراقی اش به این کشور سفر کرد. سفر سردار “احمد وحیدی” وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران به عراق در اوایل ماه اکتبر سال۲۰۱۲م، را می توان سرآغاز عصر نوینی از روابط و همکاری های نظامی -دفاعی جمهوری اسلامی ایران و همسایه غربی‌اش عراق دانست. حمله آمریکا و متحدینش به عراق که منجر به سقوط نظام بعثی و اتمام دوران زمامداری صدام حسین شده بود امکان حضور پر رنگی در سپهر سیاسی عراق را به آمریکایی ها داد. و حتی در دو سال ابتدایی برای این کشور به مانند دوران قیمومیت (در نیمه اول سده بیستم) یک حاکم نظامی آمریکایی منصوب کردند. حضور سنگین ??? هزار نفری نظامیان آمریکایی تا دسامبر ???? ادامه پیدا کرد و در این سال طبق توافق امنیتی سال ???? و نیز عدم استقبال عراقی ها برای تمدید آن، این کشور مجبور به خارج کردن نظامیانش از عراق شد. دوره اخیر از نظر روابط نظامی -دفاعی بین ایران و عراق یک برهه پر فراز و نشیب محسوب می شود چون از یکسو دوستان و متحدان ایران (اعراب شیعی و کردها) در راس قدرت قرار گرفته بودند اما از سوی دیگر عملاً زمام امور امنیتی و دفاعی عراق در دستان آمریکا قرار داشت این واقعیات در کنار اتهامات متعددی که در زمینه بی ثبات سازی امنیتی -سیاسی عراق، آمریکا متوجه ایران می‌کرد باعث شد تا روابط دو کشور در زمینه مسائل نظامی -دفاعی چندان تفاوتی عملی با دوره پیش از سقوط صدام نکند. اما این روابط در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی خوب و رو به گسترش بود و همچنان هست. اما عدم موافقت پارلمان عراق با تقاضای تمدید حضور نظامیان آمریکایی و نیز فقدان رغبت و اصرار کافی از سوی باراک اوباما در این زمینه باعث خروج این نیروها طبق معاهده امنیتی دوجانبه در دسامبر ???? شد. از این زمان به بعد هم در عرصه سیاسی و هم در عرصه نظامی (به استثنای نیروی هوایی عراق) شاهد فعل و انفعالات و تحرکات جدید و بعضاً صف بندی های تازه داخلی در عراق هستیم. مقامات بلند پایه عراق از جمله نخست وزیر این کشور تلاش جدیدی را آغاز کردند که تغییراتی را در سطوح مختلف نظامی -امنیتی در راستای افزایش استقلال عمل بیشتر دولت انجام دهند چرا که ساختار ارتش نوپای عراق همچون یونیفورم هایشان شبیه و وابسته به ساختار نظامی آمریکایی شده است. در این دوره جدید که کمتر از یکسال از عمر آن می‌گذرد عراقی‌ها می‌کوشند با تنوع بخشی به روابط سیاسی و همچین ارتباطات نظامی شان با کشورهای متفاوتی همچون روسیه و ایران، از وابستگی فزاینده ارتش خود به آمریکا جلوگیری کنند. در نتیجه دعوت سردار احمد وحیدی وزیر دفاع ایران به بغداد که به گفته وزیر دفاع ج. ا. ایران هدف وی از انجام این سفر مطالعه توافقنامه دفاعی مابین دو کشور، تقویت روابط دفاعی و تبادل نظرات درباره مسائل منطقه ای و بین المللی بوده است و یا سفر نوری مالکی به روسیه و امضای قرارداد ? میلیارد دلاری با عراق را می توان از این زوایا نیز ارزیابی کرد. لذا می‌بینیم روابط نظامی -دفاعی ایران و عراق از وضعیت تهدید متقابل در این دوره، به وضعیت ایجاد ارتباط و امضای قراردادهای مشترک تغییر شکل داده است. عوامل و مسائل مختلفی طی سالیان اخیر بر افزایش روابط ایران و عراق و سپس تسرّی روابط سیاسی -اقتصادی و فرهنگی آنها به حوزه امنیتی شده است. در سطح فرامنطقه‌ای می‌توان به تلاش عراقی‌ها برای خروج از زیر چتر نفوذ گسترده آمریکایی و مستقل نشان دادن خود از طریق استفاده از ایران به عنوان یک موازنه دهنده اشاره کرد. در سطح منطقه‌ای موازنه هویتی ناشی از مذهب باعث نزدیکی عراق با جمعیت اکثریت شیعی به ایران شده است و همچنین مواضع نزدیک دو کشور در قبال بحران سوریه از موارد منطقه‌ای تاثیر گذار دیگر است. در سطح روابط متقابل دو کشور هم عواملی همچون مرز گسترده مشترک و روابط حسنه پیشین (ایران با کُردها و شیعیان در حین جنگ با ارتش بعث) از عوامل تاثیر گذار دیگر بر نزدیکی بیش از پیش ایران و عراق به همدیگر شده است و نهایتا مسائل داخلی عراق از جمله تنش در روابط بغداد -اربیل (عرب -کُرد) و رقابت با احزاب سنی (ائتلاف العراقیه) که روابط نزدیکی با کشورهای عرب دیگر دارند نیز از جمله مسائل دیگری است که نزدیکی ایران و عراق را به یکدیگر بیشتر و سریعتر می کند. لذا می توان نتیجه گرفت که روابط دو کشور در سطوح و حوزه های مختلف همچنان رو به گسترش خواهد بود اما با این حال نمی‌بایست این واقعیت را از چشم دور داشت که هم تنگناهای ژئوپلتیکی و هم بعضاً هویت عربی این کشور در کنار برخی فاکتورهای دیگر همچون نفوذ و حضور آمریکا باعث خواهد شد نوعی رقابت همواره بین این دو کشور در عین همکاری و دوستی برقرار باقی بماند. در عین حال سفر آقای وحیدی به عراق، یک سفر بسیار مهم است. وحیدی در این سفر تاکید کرد که “عراق از جایگاه ویژه در سیاست خارجی، دیپلماتیک و سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران برخوردار است۴۵۰”. اساسا همکاری های ایران و عراق عمدتا در ابعاد سیاسی است و بعد نظام
ی در عراق در همکاری با غرب و امریکا سازماندهی شده است. بنابراین سفر آقای وحیدی یک نوع دیپلماسی تهاجمی است. ایجاد ارتباط با بخش های نظامی عراق برای ایران می تواند بسیار ارزشمند باشد.
تعاملات رسانه‌ای عراق نوین با جهموری اسلامی ایران
جمهوری اسلامی ایران در راستای توسعه نفوذ و تاثیرگذاری بیشتر و همچنین تشریح و تبیین سیاست خارجی خود در عراق از ابزارهای متعددی استفاده میکند. در این میان “رسانه” مهمترین ابزاری است که به منظور انتقال پیامها، تبیین سیاست خارجی، برجسته سازی موضوعات و نشان دادن اهمیت آنها بکار میرود. امروزه ارتباطات بطور عمده از طریق رسانه صورت میگیرد. ایران به خوبی از رسانه به عنوان ابزاری برای ایفای نقش منطقه‌ای و بین المللی در سیاست خارجی استفاده میکند. در واقع کشورهایی که به نقش رسانهها بی‌توجه باشند، در رقابت کنونی جهت تأثیرگذاری بر سایرین و تأمین اهداف و منافع ملی در دنیای آنارشیک ناموفق خواهند بود. ایران با درک این موضوع، اقدام به تأسیس شبکه ماهوارهای العالم به زبان عربی نمود . پس از سقوط رژیم بعث یکی از اولین شبکه‌های ماهوارهای که موفق گردید خود را از طریق گیرنده‌های عادی منازل به مردم عراق عرضه کند، شبکه العالم ایران در ?? فوریه سال ???? میلادی بود. این شبکه تلویزیونی و ماهوارهای که به زبان عربی برنامه پخش میکند، با هدف تأثیرگذاری بر مخاطبان عرب زبان در خاورمیانه آغاز به کار کرد اما هنگام حمله آمریکا به عراق به مهمترین شبکه خبری منعکس‌کننده تحولات عراق تبدیل شد. نکته مهم آنکه آمریکایی‌ها برای مقابله با نفوذ خبری العالم تلاش کردند تا با راه‌اندازی امکانات پخش برنامه‌های ماهوارهای در درون یک فروند هواپیمای بوئینگ، به مقابله با العالم بپردازند که موفقیت چندانی در این عرصه به دست نیاوردند. شبکه بین المللی سحر نیز در عراق و از طریق گیرنده‌های منازل قابل دریافت است.طی ماه‌های گذشته خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا)و واحد مرکزی خبر نیز نمایندگان و دفاتر خود را در بغداد مستقر کرده‌اند۴۵۱
تعمیق ارتباطات و تعاملات بین ج. ا. ایران و عراق جدید از طریق رسانهها، می‌تواند با هدف به دست آوردن اهداف زیر در روابط دو کشور باشد:
۱. دسترسی به اهداف ملی و بین‌المللی: امروزه کشورهایی که از رسانههای معتبر و قوی استفاده میکنند، در راستای رسیدن به اهداف خود با موانع کمتری روبرو می‌شوند. به دلیل آنکه رسانهها مانند دیپلماتهایی عمل میکنند که زمینه‌ها و بستر مناسب را برای اجرای سیاست خارجی مهیا میکنند.
۲. برجسته کردن اولویتهای ایران در عراق: رسانهها نقش مهمی در جلب توجه مردم نسبت به موضوعات مختلف دارند. در این راستا، شبکه العالم در برجسته‌سازی و مهم نشان دادن موضوعاتی مانند تروریسم و خروج نیروهای نظامی خارجی از عراق به عنوان منبع ناامنی و بی‌ثباتی در این کشور، توجه توده مردم این کشور را به این موضوعات جلب کرده و این پیام را به آنها منتقل میکند که ایجاد یک نظام دموکراتیک و باثبات، نیازمند خروج سریع نیروهای اشغالگر از این کشور است. با انتقال و تبیین این پیامها به مردم عراق، زمینه مناسب به منظور دستیابی ایران به هدف استراتژیک مورد نظر در منطقه که خروج نیروهای آمریکایی از عراق است، تأمین میشود. شبکه العالم با پوشش گسترده خبرهای مربوط به زندان ابوغریب، نقش مهمی در افشاء نقض حقوق بشر و ارزشهای دموکراتیک توسط نیروهای آمریکا داشته و در تغییر نگرش مردم نسبت به ایالات متحده و نشان دادن سیاستهای واقعی آن از حضور در عراق سهم شایانی داشته است.
۳. تقویت روابط فرهنگی و مذهبی میان مردم ایران و عراق به خصوص شیعیان و همچنین از بین بردن دیدگاههای منفی نسبت به ایران که در زمان دولت پیشین در عراق و همچنین رسانههای متخاصم منطقه علیه ایران ایجاد شده بود، از دیگر اهداف شبکه ماهوارهای العالم بوده است.
در کل می‌توان گفت که امروزه اهمیت رسانه در سیاست خارجی بر کسی پوشیده نیست. به قول کریس وانس “رسانهها در هدایت سیاست خارجی نقش مهمی ایفا میکنند. رسانهها میتوانند هم ایجاد کننده و هم شکننده سیاست خارجی باشند”
تعاملات علمی و حوزوی عراق نوین با جمهوری اسلامی ایران
در حوزه‌های علمیه عراق، شخصیت‌های روشن اندیشی چون آیت‌الله محمدحسین کاشف‌الغطاء، آیت‌الله شیخ محمدمهدی خالصی‌زاده، آیت‌الله سید هبه الدین شهرستانی، و… وجود داشتند که نقشی ویژه در حرکت فکری-فرهنگی قرن پیشین عراق ایفا کردند؛ جایگاه حوزه علمیه نجف و کربلا در بین فضای حوزوی شیعی (حوزه عرب‌زبان )،]]>
