لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 407

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان
اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

 

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

 

دست مزد-اجرت-مزد کار

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن
حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن
پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

ته نشست-رسوب

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره
 

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

پر گویی-روده درازی-پر چانگی

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

 

چَرس-حشیش-گرد-بنگ
خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

چُس افاده-افاده ی بی جا

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

 

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

 

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن
خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

پاکار-امر بر-پادو-مباشر
دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن
از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن
جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو
جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن
برادر زن-برادرِ زن هر مرد

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

 

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن

برزخ شدن-ناراحت شدن

چوب خوردن-تنبیه شدن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن
اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

زار-کوتاه شده ی زایر

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

دگنگ-چوب-چماق-اعمال زور

چاپی-حرف دروغ و بی اساس

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

زینه-پله

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

داوطلب-خواستار-نامزد

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

 

چندر غاز-پول بسیار کم

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

دل کسی آمدن-دل آمدن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

 

 

ریش توپی-ریش تپه

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن
دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

تریاکی-معتاد به تریاک

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

دستشویی-توالت-مستراح

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

بی جا-نامناسب-بی مورد

چک و چانه-کنایه از دهان

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

خش-صدای گرفته-خراش

تخت سینه-وسط سینه

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

خداحافظی کردن-به درود گفتن

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن
آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

پروار-فربه-چاق

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

خال مَخال-خال خال
پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی
تب کردن خر-پوشیدن لباس ضخیم در هوای گرم

 

 

روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

 

پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن

 

دخالت کردن-در آمدن در کاری

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن
خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

پیش کردن-راندن به جلو

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن
آبِ خشک-آب بسته
خرناس کشیدن-نگا. خرناس کردن
دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت
دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

حهاز-کشتی بزرگ

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

 

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

چای صافی-نگا. چای صاف کن

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

 

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

 
 

خشکه بار-نگا. خشکبار

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

 

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

 

پا به پا کردن-مردد بودن-درنگ کردن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

بخت-شانس-اقبال-شوهر

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

تُف به دهن-حیرت زده

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

 

خانه بستن-در بازی نرد دو مهره را در یک خانه قرار دادن تا حریف نتواند در آن جا بنشیند

دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

پته بستن-سد بستن در جوی های شیب دار

 

 

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

خرکاری-پرکاری-مفت کاری

 

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

این کلاه آن کلاه کردن(قرضی را با قرض دیگری پرداختن، از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن، کلاه تقی را سر نقی گذاشتن)

درد دل-غم و اندوه درونی

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)
از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن
دست من و دامن تو-دستم به دامنت

خرس-چاق و درشت-تنومند

دست از همه جا کوتاه شدن-بی چاره و بی پناه شدن

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

 

چیلی-بدبیاری

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا
از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)
خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد
ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه
تازه-اکنون-پس از این همه حرف
 

دور از جناب ب-لانسبت

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود
ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

داداشی-برادر در زبان کودکان

 
خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

ترید- تلیت

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

حق گرفتن-نگا. حق بردن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

زُل-خیره

دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

 

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

دست فروشی-شغل دست فروش

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

خیرات کردن-چیزی را

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

بند آمدن-متوقف شدن

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

 
زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

 

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

دست کردن-دست فرو بردن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه
بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن
جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

 

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

چُل-آلت مرد

حرص و جوش-عصبانیت

زیر پای کسی را درآوردن-زیر پا کشی کردن
تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

به حق پیوستن-مردن

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

 

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

ادرار کوچک-شاش

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن
چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

الانه-همین حالا-هم اکنون

 

 

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

 

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

 

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)
خیک کسی پر بودن-سیر بودن

 

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

 
آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن
پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن
تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

چیلک دان-چینه دان

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

پشت سر کسی حرف زدن-در غیاب کسی از او بد گفتن

تو بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن
تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

آهوی خاور(آفتاب)

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

پیه سوز- پی سوز
بیگاری-کار اجباری و بی مزد
بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

اُتُل-شکم-اتوموبیل

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند
حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی
از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

جوش خوردن معامله-انجام شدن معامله-منعقد شدن قرارداد
تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن
آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده