بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 397

اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

 

رنگ آمیزی-آمیختن رنگ های گوناگون به هم

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

پاچین-دامن زنانه

آفتابی کردن-پدیدار کردن

باش !-نگاه کن-ببین

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

زنیکه-زنکه

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

 
تردستی-مهارت-شعبده بازی

دور و بر-اطراف-پیرامون

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

زود رنج-نازک دل-حساس

بَهمان-فلان

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

دو دلی-تردید-بی تصمیمی
زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده
تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

اجباری(خدمت سربازی)

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

باریک اندام-لاغر و ظریف
زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

حیوون-نگا. حیوان
باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن
ادا اصول-ادا اطوار

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

پس افتاده-بچه ی کسی

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

 

چار میخ-اذیت و آزار سخت
 

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن
پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

حشری-شهوت ران-پر شهوت

بی چیز-تهی دست-فقیر

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

 

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

بد گل-زشت-بد ترکیب

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند
دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون
خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا
چین چینی-پر چین
درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

آش نذری-آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند
پیشنهاد-طرح
خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

جز زدن-ناله و زاری کردن

خوش بنیه-سالم و قوی

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

آب چشم گرفتن-ترسانیدن-به گریه انداختن

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

 

دور-بار-دفعه-نوبت
پوست کلفت-سخت جان-مقاوم
پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

 

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

اشتر گربه-چیزهای نامتناسب با هم

پیشی-گربه در زبان کودکان
اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن(زندگی کسی را آشفته کردن، کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن)

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

چپ افتادن با کسی-مخالف شدن با کسی-پیله کردن به کسی
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

 

 

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

پول چای دادن-انعام دادن

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی
تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن
ازرق-چشم زاغ

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

بی پرده-رک و صریح-آشکار

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

دم دما-نزدیک-حدود-حوالی
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن
دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن
دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

 

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند
 

آمدن-آغاز به کاری کردن

دوری-ظرف غذاخوری پهن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

 

آهوی خاور(آفتاب)
جِر-اوقات تلخی-لج
چپو-غارت-تاراج

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف
چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

 

 
جز زدن-ناله و زاری کردن

اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

 

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

این سفر-این بار

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

آفتاب را به‌گز پیمودن(کوشش بی‌هوده کردن)
خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر

چارک-یک چهارم

درب و داغان شدن

 

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

ریخته پاشیده-درهم برهم-شلوغ پلوغ

اوضاع احوال(وضع و حال)
دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی
آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک
رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

 

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
چوب در چیزی کردن-تحریک کردن

پشت-نسل-فرزندان

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

خدا به همراه-خدا خافظ
حتم داشتن یق-ین داشتن

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن
بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

جانور-کرم شکم و معده

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

رشته فرنگی-ماکارونی

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود
روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

 

چرکوندی-لکه دار کثیف
جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

بالینی-کلینیکی

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد
دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

تخته زدن-پنبه زدن

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن
احتیاطی(نجس، ناپاک)

از سر کسی افتادن(عادتی را ترک کردن)

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

خشخاشی-نان خشخاش زده

چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

 

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

 

 

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)
ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند
تگری-بسیار خنگ-یخچالی

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

 
دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن
 

چلک بازی-بازی الک دولک
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

چانه-گلوله ی خمیر نان

برچسب زدن-تهمت زدن

چار طاق-به طور کامل

 

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع
آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

رد پا-جای پا-اثر
آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

آن سفر-آن بار-آن دفعه

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

 

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز
تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن
دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند
ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)
دوم از آن-در ثانی-دوم آن که

 

تر تری-کسی که اسهال گرفته است

 
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن
رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

ازرق(چشم زاغ)

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

 
تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

 

آب و خاک(میهن، دیار)

ریخته پاشیده-درهم برهم-شلوغ پلوغ
بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

زهره دان-کیسه ی صفرا

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

 

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

دَم نقد-آماده-حاضر

 
از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

جک و جانور-جانوران موذی مانند عقرب و رطیل و کرم و مانند آن ها

 
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

جان جانی-صمیمی-یکدل
جیم الف جا-آدم ریزه میزه

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)
ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

د ِ-پس-آخر

آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)
تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

به تور زدن- به تور انداختن

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

آفتاب به آفتاب(هر روز)
تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

خرده کاری-کار جزیی

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

جامغولک-حقه-حیله

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

بازداشتی-زندانی موقت

بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

جریحه دار شدن-زخمی شدن-دل شکسته شدن-رنجیده شدن

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

از کفر ابلیس مشهورتر(گاو پیشانی‌سفید، نزد همه معروف)

جهیزیه-نگا. جهیز
پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا
بی خودی-بی دلیل-بی جهت

 

حاجی خرناس-لولو

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن
آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)
چشم دریده-خیره-درآمده

آتش به جان ( گور) گرفته(ذلیل‌شده، ورپریده)

 
در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)
چرک-کثیف

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

خاکی-فروتن و متواضع

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

 

از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)

بَر و رو-قد و قامت-چهره

 

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار